14 OCAK TARİHTE BUGÜN

Olaylar

1539 – Küba, İspanya‘nın sömürgesi oldu.
1897 – İsviçreli Matthias Zurbriggen, Aconcagua zirvesine tırmanan ilk kişi oldu.
1900 – Giacomo Puccini‘nin Tosca operası Roma‘da ilk kez icra edildi.
1907 – Jamaika‘da deprem: 1000’den fazla kişi öldü.
1915 – Swakopmund, Güney Afrika birlikleri tarafından işgal edildi.
1920 – Mustafa Kemal Atatürk, Türkiye Büyük Millet Meclisi‘nin açılışını kutladı.
1923 – Mustafa Kemal, Batı Anadolu‘da geziye çıktı.
1923 – Londra – New York arası ilk telefon görüşmesi yapıldı.
1923 – Atatürk‘ün annesi Zübeyde Hanım, İzmir‘de öldü.
1924 – Türkiye’de Askerlik süresi 18 aya indirildi.
1926 – Borçlanma Kanunu TBMM‘de kabul edildi.
1932 – Amerika Birleşik Devletleri‘nde işsizlerin sayısının 8,2 milyona ulaştığı açıklandı.
1938 – T.C. Dışişleri Bakanlığı kuruluş kanunu kabul edildi.
1938 – Türkiye–Irak–İran–Afganistan arasında aktedilen Sadabat Paktı, TBMM‘de onaylandı.
1938 – Norveç, Antarktika‘nın Kraliçe Maud Toprakları olarak anılan bölgesi üzerinde hak iddia etti.
1941 – İstanbul Valiliği, Üniversite Talebe Birliği tüzüğünü onayladı; Talebe Birliği faaliyete geçti.
1943 – Sir Winston Churchill, Franklin Roosevelt ve Charles De Gaulle Kazablanka Konferansı’nda bir araya geldiler.
1945 – Ekmek istihkakı kişi başına 450 grama çıkarıldı.
1950 – Sovyetler Birliği‘nde MiG-17 jet uçağının ilk prototipi uçuş denemesini tamamladı.
1953 – Josip Broz Tito, Yugoslavya Devlet Başkanı oldu.
1954 – ABD‘li sinema oyuncusu Marilyn Monroe, beyzbol oyuncusu Joe Dimaggio ile evlendi.
1963 – Fransa Cumhurbaşkanı Charles De Gaulle, Birleşik Krallık‘ın Avrupa Ekonomik Topluluğuna (AET) girmesine karşı çıktı.
1964 – Meclis, Ortak Pazar anlaşmasını onayladı.
1969 – Amerika Birleşik Devletleri uçak gemisi Enterprise‘da, Hawaii açıklarında patlama meydana geldi: 25 ölü.
1970 – Türk Lirası 1211 sayılı kanuna göre çıkarıldı.
1970 – Mahkum aileleri “genel af” için yürüyüş yaptılar.
1975 – Tüm Üniversite, Akademi ve Yüksek Okullar Asistanları Birliği (TÜMAS) kuruldu.
1979 – Kars – Ankara seferini yapan Mehmetçik Ekspresi‘nin 6 vagonu, Erzurum‘un Selim ilçesi, Yolgeçmez köyü yakınlarında ray kırılması yüzünden devrildi; üçü ağır 18 kişi yaralandı.
1983 – Cumhurbaşkanı Kenan Evren‘e fahri profesörlük ve İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi‘nin fahri hukuk doktorluğu unvanları verildi.
1985 – AET, Türkiye‘den topluluk ülkelerine ihraç edilen kuru üzüm, fındık ve işlenmiş tütüne koyduğu gümrük vergilerini sıfıra indirdi. Topluluk bu ürünlere 25 bin ton kota koydu.
1985 – Martina Navratilova, kendisinin 100. tenis turnuvasını kazandı.
1987 – Uluslararası Ticaret Odası Vehbi Koç‘u “Dünyada Yılın İş adamı” seçti.
1990 – Yugoslavya Komünistler Birliği’nin olağanüstü toplantısında yayınlanan “Yugoslavya için Demokratik Sosyalizm Deklarasyonu” şiddetli tartışmalara sebep oldu.
1993 – Nubar Terziyan, Ankara Uluslararası Film Festivali‘nde “Emek Ödülü”ne değer bulundu.
1994 – Bill Clinton ile Boris Yeltsin, füzelerin herhangi bir ülkeye hedeflenmesine son verilmesi ve Ukrayna‘nın nükleer silah stoğunun yok edilmesi üzerinde anlaştılar.
1994 – Dört şehirlerarası yolcu otobüsüne yerleştirilen bombaların patlaması sonucu 3 kişi öldü, 17 kişi yaralandı. Eylemleri PKK‘nın (Kürdistan İşçi Partisi) askeri kanadı ARGK (Kürdistan Halk Kurtuluş Ordusu) üstlendi.
1995 – İlk kez verilen Uluslararası Nazım Hikmet Şiir Ödülü, İstanbul‘da yapılan bir törenle Lübnan‘lı şair Adonis‘e verildi.
1998 – Bir Afganistan kargo uçağı güneybatı Pakistan‘da bir dağa düştü: 50 kişi öldü.
2000 – Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi, beş Bosnalı Hırvat’ı, 1993 yılında Ahmiçi köyünde en az 103 Müslüman’ın katledilmesiyle ilgili olarak 25 yıl hapse mahkûm etti.
2005 – Avrupa Uzay Ajansına (ESA) ait Huygens adlı uzay sondası Satürn‘ün uydusu Titan‘ın yüzeyine indi.
2005 – Afganistan‘daki Uluslararası Güvenlik Yardım Kuvveti harekatına katılarak, Kabil Çok Uluslu Tugay Komutanlığı görevini 27 Ocak’ta 6 ay süreyle üstelenecek 28’inci Mekanize Piyade Tugayı için uğurlama töreni düzenlendi.
2007 – Venezuela‘ya ait, Panama–Karakas seferini yapan çift motorlu bir yolcu uçağı, Kolombiya‘nın kuzey doğusunda düştü: 14 kişi öldü.
2011 – Tunus‘ta bir kişinin kendini yakmasıyla başlayan gösterilerin ardından, Devlet Başkanı Zeynel Abidin Bin Ali ülkeden kaçtı, geçiş hükümeti kuruldu.

Doğumlar

1850 – Pierre Loti, Fransız romancı (ö. 1923)
1875 – Albert Schweitzer, 1952 Nobel Barış Ödülü sahibi Alman din bilgini, filozof, misyoner doktor (ö. 1965)
1892 – Emil Gustav Friedrich Martin Niemöller, Nazi karşıtı dinbilgini ve vaiz, Bekennende Kirche‘nin (İtiraf Kilisesi) kurucusu.
1896 – John Rodrigo Dos Passos, ABD‘li yazar
1919 – Giulio Andreotti, 1972–1992 arasında pek çok kez başbakanlık yapmış, önde gelen İtalyan hıristiyan demokrat siyasetçi
1925 – Yukio Mishima, Japon yazar
1932 – Carlos Borges, Uruguaylı futbolcu
1940 – John Castle, İngiliz oyuncu
1941 – Faye Dunaway, ABD’li sinema oyuncusu
1954 – İlyas Salman, Türk sinema, tiyatro, dizi oyuncusu, yönetmen ve köşe yazarı.
1955 – Dominique Rocheteau, Fransız futbolcu
1965 – Şamil Basayev, Çeçen lider (ö. 2006)
1966 – Marco Hietala, Finlandiyalı müzisyen.
1969 – Dave Grohl, Foo Fighters grubunun kurucusu
1970 – Fazıl Say, Türk piyanist ve besteci
1973 – Giancarlo Fisichella, İtalyan Formula 1 pilotu
1988 – Nissrin Dinar, Faslı atlet

Ölümler

1742 – Edmond Halley, İngiliz bilimadamı (d. 1656)
1898 – Lewis Carroll, “Alis Harikalar Diyarında” adlı fantastik romanıyla ünlü İngiliz yazar, matematikçi, mantıkçı (d. 1832)
1905 – Ernst Abbe, Alman fizikçi ve sanayici (d. 1840)
1923 – Zübeyde Hanım, Atatürk’ün annesi (d. 1857)
1940 – Meissner, Hicaz Demiryolu‘nun başmühendisi , İstanbul‘da öldü.
1941 – Kemal Seden, Türkiye’de ilk sinemayı açan ve filmcilik konusunda ilk girişimde bulunan, Kemal Film’in sahibi
1944 – Mehmet Emin Yurdakul, “Milli Şair” (d. 1869)
1957 – Humphrey Bogart, ABD’li sinema oyuncusu (d. 1899)
1961 – Barry Fitzgerald, İrlandalı aktör (d. 1888)
1970 – Asım Gündüz, Milli Mücadele komutanlarından (d. 1880)
1974 – Seyfi Demirsoy, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (Türk-İş) Genel Başkanı.
1977 – Peter Finch, İngiltere doğumlu Avustralyalı aktör (d. 1916)
1977 – Anthony Eden, Britanyalı siyasetçi (d. 1897)
1977 – Anais Nin, Fransız yazar (d. 1903)
1986 – Enver Naci Gökşen, Türk yazar
1986 – Daniel Balavoine, Fransız şarkıcı (d. 1952)
1986 – Donna Reed, ABD’li aktris (d. 1921)
1986 – Rikkat Kunt, Tezhip sanatçısı (d. 1903)
1987 – Turgut Demirağ, Türk yapımcı ve film yönetmeni (d. 1920)
1987 – Douglas Sirk, Alman asıllı ABD’li sinema yönetmeni (d. 1900)
1988 – Georgiy Maksimilyanoviç Malenkov, Jozef Stalin‘in yakın mesai arkadaşı ve Stalin’in ölümünden sonra SSCB başbakanı, Sovyet devlet adamı.
1990 – Sabri Dino, Eski milli kaleci, iş adamı, Boğaziçi Köprüsü’nden atlayarak intihar etti (d. 1942)
1994 – Nubar Terziyan, Türk sinemasının karakter oyuncusu (d. 1909)
1996 – Onno Tunç, Ermeni asıllı Türk vatandaşı müzisyen, besteci, tek motorlu uçağının Armutlu‘da düşmesi sonucu öldü.
1998 – Safiye Ayla, Türk sanat müziği sanatçısı (d. 1907)
2006 – Shelly Winters, ABD’li sinema oyuncusu (d. 1920)
2007 – Michael Brecker, Amerikalı ünlü caz müzisyeni tenor saksafoncu kan kanserinden öldü.
2007 – Darlene Conley, Amerikan aktris. (d. 1934)
2009 – Ricardo Montalbán, Meksika asıllı ABD’li aktör (d. 1920)